2023/09/26

ezopBilinen ilk “masal anlatıcısı” Ezop’un anlattığı, yaklaşık 2500 yıl önce tilkileri, kargaları, kazları konuşturarak insanların kendilerine dersler çıkarabileceği öyküler, bir bilgisayar programına esin kaynağı oldu. Ezop Masallarının özünü oluşturan altı ahlaki dersi farklı karakter ve mekanlarda anlatıldığı fabl adı verilen bu öyküleri artık bilgisayarlar da yazabilecek.

Guardian’da yer alan habere göre, New South Wales Üniversitesi Öğretim Üyesi Margaret Sarlej, tıpkı Ezop’un Masallarında olduğu gibi ahlaki dersleri farklı karakterler aracılığıyla fabl haline getiren bir bilgisayar programı oluşturdu.

Sarlej’in “Ahlaki Hikaye Anlatma Sistemi” adını verdiği program, Ezop’un intikam, hırs, gurur, beklenti, pervasızlık ve ödül konusunda verdiği dersleri, 22 ayrı duyguyu hissedebilen karakterler aracılığıyla öyküleştiriyor. Kullanıcının yapması gereken tek şey bir ders seçmek. Bu dersin doğuracağı duyguları belirlemeyi program otomatik olarak gerçekleştiriyor.

Bilgisayara öykü yazdırmanın sadece hikaye oluşturmakla sınırlı olmadığını; olayların yaratacağı etkileri hayal etmelerinin çok karmaşık bir algoritma gerektirdiğini söyleyen Sarlej, bilgisayarın bunu anlayabilmesi içinse her şeyin mantıklı bir şekilde tanımlanması gerektiğini belirtiyor. Örneğin; Ali Ayşe’ye elmasını verdiğinde, Ayşe’de artık elma olduğu ama Ali’de olmadığı bizler için nettir. Oysa bilgisayar için bu durumun tanımlanması gerekir. “Herhangi bir hikayeyi ele aldığınızda; olası bütün unsurları, onların etkilerini ve hikayedeki karakterlerin olanlara tepkisini düşündüğünüzde, bütün detaylarıyla tanımlanması gereken son derece karmaşık bir alanın söz konusu olduğunu görüyorsunuz” diyor Sarlej.

ezop-masallari-ezopSarlej’in kurduğu sistemle bilgisayar sadece bir hikaye oluşturmuyor, aynı zamanda okuyucunun bu hikayeden çıkarması gereken sonucu hesaplayarak buna uygun mesajı da veriyor. Mesela bilgisayarın intikam konulu hikayesi şöyle:

“Bir zamanlar tek boynuzlu bir at, bir şövalye ve bir peri yaşarmış. Tek boynuzlu şövalyeye aşık olmuş. Bir yaz sabahı peri şövalyenin kılıcını çalmış. Şövalyenin artık bir kılıcı yokmuş. Şövalye artık bir kılıcı olmadığı için üzülmüş.

Şövalye, kılıcını çaldığı ve kendisini kılıçsız bıraktığı için periye kızgınlık beslemiş. Tek boynuzlu at ve şövalye periden nefret etmeye başlamış.

Ertesi gün tek boynuzlu at periyi kaçırmış. Bunun sonucunda peri artık özgür değilmiş. Peri artık özgür olmadığı için üzülmüş.”

Sarlej ve proje danışmanı Dr. Malcolm Ryan, bilgisayarların yakın gelecekte “Savaş ve Barış” gibi bir başyapıt yazamasa da, edebiyata katkısının daha fazla olacağına inanıyor.

Yorum Yapmasam Olmaz :)