OKUMA ÖNERİLERİ: ALMAN EDEBİYATI

Alman edebiyatı denildiğinde akla Orta Avrupa’da yaşayan ve Almanca konuşan toplulukların eserleri gelir. Goethe’den Heinrich Böll’e kadar Alman edebiyatının oluşmasında ve gelişiminde rol oynayan, mutlaka okunması gereken önemli yazarları ve eserlerini sizler için derledik.

Wir wünschen euch viel Spaß beim Lesen! – Keyifli okumalar diliyoruz!

Alman Edebiyatında Öne Çıkan 10 Yazar Ve Eserleri

1. Faust – Goethe

Dünya edebiyatının en büyük yazarlarından biri olan Johann Wolfgang von Goethe, Alman Romantizmi’nin en güçlü seslerinden biridir. Frankfurt am Main’de varlıklı bir ailede dünyaya gelen Goethe, çocukluk yıllarından itibaren evlerindeki zengin kitap ve resim koleksiyonundan yararlanmaya başlamış, hukuk eğitimi gördüğü yıllarda da dönemin sanatçı, edebiyatçı ve arkeologlarıyla tanışmıştır. Roman, öykü, şiir ve tiyatro türünde pek çok eser veren Goethe, yalnızca edebiyatla değil eğitim, doğa bilimleri ve felsefeyle de ilgilenmiştir.

Goethe’nin neredeyse tüm yaşamı boyunca yazarak tamamladığı şiirsel oyun Faust, onun kendi iç dünyasından ve yaşamından izler taşır. Faust’ta hukuk, felsefe, tıp ve ilahiyatla ilgilenen, doktorasını yeni bitirmiş bir genç olan Faust ile ona çeşitli biçimlerde görünen, onu yoldan çıkarmak için her şeyi deneyen şeytan Mefistofeles arasındaki savaş anlatılır.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Genç Werther’in Acıları (1774), Wilhelm Meister’in Çıraklık Yılları (1795), Elli Yaşında Bir Erkek (1808), Faust (1808), Seçilmiş Yakınlıklar (1809), Renk Öğretisi (1810), İtalya Seyahati (1817), Doğu-Batı Divanı (1819)

2. Böyle Buyurdu Zerdüşt – Friedrich Nietzsche

Friedrich Wilhelm Nietzsche, pek çok kişi tarafından “Tanrı öldü.” sözleriyle tanınan Alman filolog, filozof, kültür eleştirmeni, şair ve bestecidir. Felsefi Nihilizm akımının önemli temsilcilerinden biri olan Nietzsche, 19. yüzyılda yaşamış olmasına rağmen eserleri kendisinden sonraki zamanlarda ve tüm dünyada etki bırakmıştır.

Felsefeyle edebiyatın, şiirle düz yazının iç içe geçtiği bir dünya klasiği olan Böyle Buyurdu Zerdüşt (Also Sprach Zarathustra), Nietzsche’nin kendi deyimiyle “yazılmış en derin” eserdir. Üst insan ve bengi dönüş üzerine kurduğu kendi felsefesini Zerdüşt’ün ağzından aforizmalarla aktaran Nietzsche, otuz yaşındayken dağa çekilen ve dağda geçirdiği on yıl boyunca ruhunu dinleyen Zerdüşt’ün içsel yolculuğunu anlatır.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Tan Kızıllığı (1881), Böyle Buyurdu Zerdüşt (1883), İyinin ve Kötünün Ötesinde (1886), Ecce Homo – Kişi Nasıl Kendisi Olur? (1888), Deccal (1888), Putların Alacakaranlığı (1889), Güç İstenci (1901)

NIETZSCHE AĞLADIĞINDA

3. Dava – Franz Kafka

Yahudi olduğu için Almanlar tarafından sevilmeyen, Almanca konuştuğu içinse Çek’ler tarafından hor görülen Çek asıllı yazar Franz Kafka, Alman edebiyatının en usta isimlerindendir. Yakın arkadaşı Max Brod‘un eserlerinin yakılması vasiyetini yerine getirmemesi üzerine dünya okuyucusuyla buluşan Kafka, edebiyata kendi adıyla anılan “kafkaesk” üslubu da kazandırmıştır.

Dava (Der Prozess), “Korku Çağı” diye adlandırılan 20. yüzyılda, bir sabah uyandığında kendisini sebebini anlamadığı bir suç nedeniyle dava edilmiş bulan Josef K.’nın absürt öyküsünü anlatır. Beyaz perdeye de aktarılan Dava romanı, defalarca tiyatro oyunu olarak sergilenmiş, çizgi roman haline getirilmiştir.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Dava (1913), Dönüşüm (1915), Ceza Sömürgesi (1919), Şato (1926), Amerika (1927), Babaya Mektup (1952), Milena’ya Mektuplar (1952)

EDEBİYATTA KIRILMA NOKTASI “DÖNÜŞÜM”

KAFKA’YI ANLAMA KILAVUZU: “BABAYA MEKTUP”

4. Olağanüstü Bir Gece – Stefan Zweig

Avusturyalı roman, tiyatro, biyografi yazarı ve gazeteci Stefan Zweig, Hitler iktidara geldiğinde savaş karşıtı oluşu ve Nazilerin savaş karşıtı tüm yazarların kitaplarını yakmaları nedeniyle önce İngiltere’ye ardından Brezilya’ya göç etmek zorunda kalmıştır. Satranç romanıyla tanınan Zweig’ın eserleri ilk önce Brezilya’da basılmış ancak yıllar sonra Alman okuyucularla buluşabilmiştir. Avrupa’nın içine düştüğü duruma ve Nazilerin zulmüne dayanamayan Zweig, karısı ile birlikte intihar ederek hayata veda etmiştir.

Olağanüstü Bir Gece (Phantastische Nacht) seçkin bir burjuva olarak rahat ve tasasız bir yaşam sürdüren ve hayata karşı duyarsızlaşan bir subayın hayatını tamamen değiştirecek bir “suç” işlemesini konu alır. Stefan Zweig, 1914 yılında şehit düşen Baron Friedrich Michael von R.’nin sıradan bir Pazar gününde yaşadıklarını psikolojik tahlillerle destekleyerek akıcı bir üslupla anlatır.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Bilinmeyen Bir Kadının Mektubu (1922), Olağanüstü Bir Gece (1922), Amok Koşucusu (1922), Bir Kadının Hayatından 24 Saat (1924), İnsanlığın Yıldızın Parladığı Anlar (1927), Sabırsız Yürek (1939), Satranç (1941), Dünün Dünyası (1942), Amerigo: Tarihsel Bir Yanlışlığın Hikayesi (1944)

BENİM AŞIK OLDUĞUM ERKEK, HEP YOLCULUĞA ÇIKARDI…!

5. Siddhartha – Hermann Hesse

Almanya doğumlu İsviçreli yazar ve ressam Hermann Hesse, 20. yüzyılın en önemli yazarlarından biridir. Savaş karşıtı olduğu için Almanya’yı terk etmek zorunda kalan Hesse, 2. Dünya Savaşı esnasında İsviçre’de yaşamıştır. Nobel Ödüllü yazar romanları, öyküleri, denemeleri, şiirleri, politik makaleleri ve kültür alanındaki eleştirel yazılarıyla tüm dünyada 100 milyonu aşkın okura ulaşmıştır.

Hermann Hesse’nin başyapıtı olan Siddhartha, Gautama Buddha döneminde Siddhartha adlı bir adamın kendini keşfetmek için çıktığı manevi yolculuğu ele alır. Tıpkı Buddha gibi bir prens olan Siddhartha, babasının direnişine aldırmayarak ailesini ve sarayını geride bırakarak ormana çekilir. Hesse, Siddharta’nın ormanda geçirdiği yılları Budizm felsefesiyle harmanlayarak lirik bir üslupla anlatır.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Çarklar Arasında (1906), Demian (1919), Siddhartha (1922), Bozkırkurdu (1927), Narziss ve Goldmund (1930), Doğu Yolculuğu (1932), Boncuk Oyunu (1943)

SİDDHARTHA “BİR HİNT DESTANI”

6. Büyülü Dağ – Thomas Mann

20. yüzyılın en önemli Alman yazarlarından biri olan Paul Thomas Mann, edebî eserlerinin yanı sıra toplumsal, sosyal ve siyasi eleştirileriyle de dikkat çekmiştir. İlk öykülerinde daha çok Schopenhauer, Nietzsche ve Wagner’in etkisinde kalarak sanatçının yaratma sorununa odaklanan Nobel Ödüllü yazar Thomas Mann ’a asıl ününü üslup ve teknik açısından göze çarpan romanı Buddenbrook Ailesi kazandırmıştır.

Hamburg’lu Hans Castorp’un kısa süreliğine kuzenini ziyarete gittiği Davos’taki bir sanatoryumda, kendisinin de tedaviye ihtiyacı olduğu gerekçesiyle geçirdiği yedi yılı anlatan roman, zaman teması üzerine yoğunlaşır. Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde geçen Büyülü Dağ (Der Zauberberg) hastalık, ölüm, aşk, cinsellik ve erotizm unsurları üzerinden Batı düşüncesinin karşıt kutuplarını irdeler.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Buddenbrook Ailesi (1901), Majesteleri Kral (1909), Venedik’te Ölüm (1912), Efendi ile Köpeği (1919), Büyülü Dağ (1924) Doktor Faustus (1947), Yusuf ve Kardeşleri (1943)

7. Genç Bir Şaire Mektuplar – Rainer Maria Rilke

Avusturyalı şair ve romancı Rainer Maria Rilke, Alman lirik şiirinin en önemli temsilcilerinden biridir. Annesi tarafından altı yaşına gelinceye kadar bir kız çocuğu gibi giydirilen ve babasının etkisiyle askeri okula giden Rilke’nin karşıtlıklarla dolu çocukluğu onun sanatında önemli bir yer oynamıştır. Münih, Berlin ve Floransa gibi farklı şehirlerde yaşayan; Salomé, Tolstoy dönemin ünlü isimleriyle tanışan Rilke, şiirlerinin yanı sıra çağdaş Alman romanının öncüsü sayılan Malte Laurids Brigge’nin Notları gibi kurgusal eserler de kaleme almıştır.

Askeri okulda öğrenim gördüğü ve henüz şairliğinin tam anlamıyla şekillenmediği yıllarda Rainer Maria Rilke’nin şair olmak isteyen Franz Xaver Kappus`a yazdığı on mektuptan oluşan Genç Bir Şaire Mektuplar (Briefe An Einen Jungen Dichter), “Eğer kişi yazmadan yaşayabileceğini düşünüyorsa, o zaman hiç yazmamalıdır.” gibi ölümsüz aforizmalarla doludur.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Yaşam ve Şiirler (1894), Auguste Rodin (1903), Saatler Kitabı (1905), Malte Laurids Brigge’nin Notları (1910), Duino Ağıtları (1923), Orpheus’a Soneler (1923), Genç Bir Şaire Mektuplar (1929), Cézanne Üzerine Mektuplar (1952)

8. Bütün Oyunları – Bertolt Brecht

Tam adıyla Eugen Berthold Friedrich Brecht, 20. yüzyılın en etkili Alman şairi, oyun yazarı ve tiyatro yönetmenidir. Eserleri uluslararası alanda kabul gören ve ödüllendirilen Bertolt Brecht, Aristotelesçi olmayan epik tiyatro anlayışının kurucusu sayılır. Çağdaş siyasal ve maddeci tiyatronun önde gelen temsilcilerinden olan Brecht’in Bütün Oyunları defalarca sahnelenmiştir. Brecht şair ve oyun yazarı kimliğinin yanı sıra savaşa karşı tavrını net olarak ortaya koyan yazılarıyla da tanınır. Yazar 1955 yılında Stalin Barış Ödülü‘ne layık görülmüştür.

Türkçe’ye Çevrilen Eserlerinden Bazıları:

Üç Kuruşluk Opera (1928), Galilei’nin Yaşamı (1938), Cesaret Ana ve Çocukları (1941), 3. Reich’in Korku ve Sefaleti (1944), Kafkas Tebeşir Dairesi (1948), Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı (1951), Sezuan’ın İyi İnsanı (1953)

CAN YÜCEL’İN ÇEVİRDİĞİ KAFKAS TEBEŞİR DAİRESİ SAHNEDE

9. Teneke Trampet – Günter Grass

Resim ve heykel konusunda da çalışmalar yapan Nobel Edebiyat Ödüllü yazar Günter Grass, çağdaş Alman edebiyatının en önemli romancı, oyun yazarı ve şairlerinden biridir. Nazi döneminde yetişen Grass, gençliğinde Hitler Gençlik Örgütü’ne katılmış, savaş bitimine doğru yaralanarak yakalanmış ve Amerikan savaş esirleri kampına gönderilmiştir. Batı Berlin’de Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SDP) çevresinde faaliyet gösteren yazar politikaya da aktif olarak katılmıştır. Günter Grass’ın savaşa katıldığı yılları anlattığı Soğanı Soyarken adlı kitabın 2006 yılında yayınlanmasının ardından kamuoyunda hakkında tartışmalar çıkmış, yazarın Nobel’i iade etmesi gerektiğini savunanlar olmuştur.

Teneke Trampet (Die Blechtrommel), büyüklerin yozlaşmış dünyasına katılmamak için büyümeye direnen cüce kahraman Oskar Matzerath’ın II. Dünya Savaşı yıllarını anlatır. Okurken özel bir dikkat isteyen kitaplar listesinde yer alan roman, 1979 yılında beyaz perdeye uyarlanmıştır.

Türkçe’ye çevrilen eserlerinden bazıları:

Teneke Trampet (1959), Kedi ve Fare (1961), Kafadan Doğumlar – Germania (1980), Uzak Tarla (1995), Yüzyılım (1998), Yengeç Yürüyüşü (2002), Soğanı Soyarken (2006),

10. Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru – Heinrich Böll

Öykü, roman ve oyun yazarı, şair Heinrich Theodor Böll savaş sonrası Alman Toplumcu Gerçekçilik akımının en önemli isimlerinden biridir. Alman ve Uluslararası PEN Derneği’nin başkanlığını da yapan Nobel Ödüllü yazar Heinrich Böll, eserlerinde bizzat katıldığı ve esir düştüğü 2. Dünya Savaşı’nın yıkımları ve acıları üzerinde durmuştur. Alman edebiyatını derinden etkileyen yazarın adına kurulan Heinrich Böll Vakfı, demokrasinin, sivil toplumun ve uluslararası diyalogun geliştirilmesi adına dünya çapında faaliyet göstermektedir.

Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru (Die verlorene Ehre der Katharina Blum), anarşist bir adamın sevgilisi olduğu için hem yakın çevresi hem de toplum tarafından gururu ayaklar altına alınan Katharina Blum’un hikâyesini anlatır. ’70’li yıllarda Almanya’da yaşanan Baader-Meinhof çete olayından yola çıkarak kaleme aldığı romanda Heinrich Böll, keskin gözlemciliği, alaycı ve insancıl yaklaşımıyla medyanın haber oluşturma özgürlüğünü eleştirir. Roman, hem sahneye hem beyaz perdeye uyarlanmıştır.

Türkçe’ye çevrilen eserlerinden bazıları:

Trenin Tam Saatiydi (1949), Ademoğlu Neredeydin? (1951), Dokuz Buçukta Bilardo (1959), Palyaço (1963), Fotoğrafta Kadın da Vardı (1971), Katharina Blum’un Çiğnenen Onuru (1974)

Alman Edebiyatı

Hemen her edebiyat gibi destanlarla başlayan Alman edebiyatının ilk eserleri, Hz. İsa’nın doğumundan önceki zamanlara kadar uzanır. Alman edebiyatının başlangıç çağlarındaki başlıca eserler oyun ve düğün şarkıları, ağıtlar, eğlendirici fıkralar ve kahramanlık destanlarıdır. 12. yüzyılda şövalye edebiyatını barındıran Birinci Altın Çağ ile Goethe, Schiller, Grimm Kardeşler, Heinrich Heine, Hegel ve Schopenhauer’in eser verdikleri İkinci Altın Çağ Alman edebiyatının en önemli dönemleridir.

Alman edebiyatı Almanya’nın yanı sıra Avusturya, İsviçre, Alsas (Fransa), Bohemya (Çek Cumhuriyeti) ve Silezya (Polonya)’da yaşayan ve Almanca konuşan toplulukların eserlerinin tamamını kapsar.